Lumad journalists nagpasibaw sa ilang suliran

DAVAO CITY – Gibutyag sa mga lumad nga tigbalita ang mga suliran nga ilang gisagubang samtang nagakuha sila sa mga detalye sa mga panghitabo ingon man sa mga suliran nga gisagubang sa katawhang lumad hangtod karon.

Atol sa Media Forum uban sa mga lumad nga tigbalita nga gipahigayon sa Margarita Inn dinhi nga ciudad, dili pa dugay, ilang gibutyag nga malangan sila pagkuha sa mga detalye sa mga balita ilabina sa mga papeles nga anaa sa mga buhatan sa kagamhanan kay pangayo-an pa sila ug formal request.

Sa pagkuha usab sa mga balita nga naghitabo ilabina sa panahon sa gubat sulod sa katilingban sa mga lumad, malangan usab o dili dayon sila maka-adto sa nahitaboan gumikan kay ang gi-alokar nga media nga maka-adto mao man ang gikan sa dagkung kompaniya sa pamantalaan, radio ug television.

Dugang pa nila nga bisan pa man tuod sakop na sila sa media, apan ubos gihapon sila sa pagtan-aw ug sumaysumayon pa ang tonada sa ilang sinultihan.

Ilang gibutyag nga sa ilang nahipos nga mga kasayoran, daghan sa mga lumad bisan ang mga lider sa tribu gipamatay sa mga armadong puwersa ug pundok gumikan sa pagbarog sa mga lumad sa ilang katungod ilabina ang pagpanalipod sa kayutaan sa lumadnong kaliwatan.

Aduna usab mga lumad nga nangokasyon pagsakay sa sakyanan sa mga sundalo apan gi-ambus kini sa New People's Army ug apil pagkamatay ang mga lumad nga unta mga sibilyan man.

Gumikan niini, ang mga tigbalita nga mga lumad mahadlok na mosakay unya sa mga sakyanan sa military kay basin maapil sila sa ambush.

Gusto unta sa mga lumad nga journalists nga kahatagan sila sa dakung pribilihiyo sa pagkuhag detalye sa mga balita ilabina sa panghitabo sulod sa lumadnong katilingban ug nangandoy sila nga makompleto sila sa kagamitan sa media sama sa modernong camera, video, tape recorders, ug sakyanan bisag motorsiklo lang unta.

“Hinaut unta nga hatagan sa mga editor ug dakung pagtagad nga mapatik sa pamantalaan ug masibya sa radio ug television ang mga balita nga adunay kalambigitan ang katawahang lumad gumikan kay basta isyo sa lumad wala kaayo hatagi ug impostansya,” matud pa ni Sarx Lanos nga usa ka puro nga lumad.

Si Lanos nanawagan sa mga armadong pundok nga dili magpirmi sulod sa lumadnong katilingban aron dili mapagan ang mga lumad kon magka-engkwentro ang mga magka-away nga pundok.

“Ang mga lumad gusto ug kalinaw bisan sila kabus, bisan tua na sila sa kinatumyan sa bukid human nila gitugyan ang kapatagan ngadto sa ilang mga “higala” nga dumuduong, apan bisan anaa na sila nanimuyo sa mga pangpang apan gigukod pa ug gimina ang ilawom sa ilang gipuy-an, dugangan pa sa gubat nga dili ilahang away,” dugang pa ni Lanos.

Ang mao nga tigum sa mga lumad gimugna sa Sulong CARHRIHL kon Comprehensive Agreement on Respect for Human Rights and International Humanitarian Law, nga usa ka nasudnong kahugpongan alang sa pagkab-ot sa kalinaw ug sa pagpanalipod sa tawhanong katungod, inabagan sa COMIPPA kon Coalition of Mindanao Indigenous Peoples Peace Advocates.